psur.pl - Wycieczki po Polsce
Piotr Surowiecki | ostatnia aktualizacja: 04-01-2014, 18:47 | Copyright (c) psur.pl | Zakaz kopiowania tekstu i/lub zdjęć
Jeszcze ok. 100 lat temu na polskim wybrzeżu było mnóstwo fok. Jako dowód przytoczmy relację prof. Andrzeja Ropelewskiego: "Opowiadają rybacy, że za czasów młodości ich ojców (...) dużo fok podchodziło do domów rybaków i nieraz na wodzie widać było moc głów. «Ryczeli jak psy» - opowiadają. Jeszcze żywo pamiętają też jak to «miliardy ich byli, jak krowy leżeli (...)»".
Na tak liczne stada polowano i choć mięso fok jedzono raczej z konieczności, bo nie jest zbyt smaczne, to korzystano głównie ze skór oraz z tłuszczu (tranu). Foki zwalczano również jako konkurencję dla rybaków.
Populacja fok załamała się dość gwałtownie po II wojnie światowej i ten bałtycki ssak stał się rzadkim widokiem w naszym rejonie Bałtyku. Zmienić ten stan rzeczy próbuje właśnie helska placówka, którą możemy zwiedzić.
Fokarium w Helu
Na początku trzeba zaznaczyć, że helskie fokarium to nie żadne ZOO czy jakiś rodzaj cyrku, gdzie wytresowane zwierzęta zabawiają gości. Jest to placówka naukowa Uniwersytetu Gdańskiego, której celem jest hodowla i rozmnażanie fok, rehabilitacja chorych osobników, a także badanie wszystkich aspektów foczego życia. Bardzo istotnym zadaniem placówki jest też masowa edukacja, dzięki której jako turyści zyskujemy wiedzę o fokach oraz - co jest chyba szczególnie ważne - wiemy co robić, a raczej czego nie robić, gdy spotkamy fokę na plaży.
Fokarium składa się z kilku połączonych ze sobą basenów o nieregularnych kształtach. Można do nich podchodzić bardzo blisko, można stanąć przy przesmyku między basenami, by widzieć przepływające foki dosłownie na wyciągnięcie ręki. Dodatkowo jest też taras widokowy na podwyższeniu, z którego widać niemal całe fokarium.
Oprócz basenów, w których widać pluskające się foki, można także wejść do budynku, w którym zorganizowano bardzo ciekawą wystawę muzealną. Dotyczy ona oczywiście głównie fok (np. polowań na nie w poprzednich wiekach), ale także innych ciekawostek związanych z Bałtykiem.
W piwnicy budynku jedna ściana jest zastąpiona szybą, za którą jest basen z fokami. Można zatem oglądać pływające pod wodą foki, co - gdy podpływają one pod samą szybę - robi naprawdę duże wrażenie.
Karmienie fok
Atrakcją samą w sobie jest karmienie fok. Jest ono połączone z tzw. treningiem medycznym, który utrzymuje foki w sprawności fizycznej. To niezwykły widok, gdy można zobaczyć jak foki na polecenia opiekunów wyskakują z wody, w charakterystyczny sposób przemieszczają się na lądzie czy też aportują w wodzie. Niektóre z tych sytuacji postaraliśmy się uchwycić na poniższym filmiku (nagranie z listopada 2013).
W czasie karmienia można się bardzo dużo dowiedzieć, gdyż jeden z pracowników fokarium przez mikrofon opowiada o pracy tej placówki i o samych fokach.
Z dziećmi
Żywe i tak ciekawe zwięrzęta jak foki są wielką atrakcją dla dzieci. Szczególnie interesujące jest oczywiście karmienie, kiedy to widać foki w całej okazałości.
Z wózkiem można wejść na teren fokarium (przy bramkach jest specjalnie oznaczony dzwonek dla wózków - trzeba zadzwonić i poprosić, a wtedy domofonem otworzą drzwi obok bramek). Nie ma problemu by poruszać się wózkiem przy basenach z fokami. Natomiast do budynku muzeum z wózkiem nie wejdziemy - musieliśmy zostawić go przed drzwiami, gdyż w tym niewielkim budynku nie ma za bardzo warunków. Czas zwiedzania jest jednak na tyle krótki, że nie ma problemu by wziąć dziecko na ręce.
Sam teren fokarium jest bardzo wygodny dla rodziców z dziećmi. Jest tu odpowiednia przestrzeń, barierki przy basenach są bezpieczne dla dzieci, a jednocześnie ich szklane elementy powodują, że nie przesłaniają widoczności dzieciom. Podobnie jest z salą, gdzie oglądamy foki przez szybę: szyba ta zaczyna się niemal przy podłodze, więc nawet najmniejsze dzieci wszystko dobrze widzą.
Informacje praktyczne
Stacja Morska Instytutu Oceanografii Uniwersytetu Gdańskiego
ul. Morska 2, 84-150 Hel
tel. 58 675 08 36
Fokarium jest czynne we wszystkie dni roku.
Od 1 IX 2013 do odwołania wystawa w budynku muzealnym jest w reorganizacji. Jednak w czasie naszego pobytu w listopadzie 2013 można ją było zwiedzać (właściwie to niemal wszystko było czynne, ale z powodu reorganizacji nie płaciło się dodatkowo za wejście).
Godziny otwarcia (styczeń 2014): 9:30 - 16:00.
Godziny są zależne od pory roku (mniej więcej do zachodu Słońca).
Cena biletów: 5 zł za osobę. Wstęp na wystawę muzealną - dodatkowo 1 zł / osobę.
Godziny karmienia fok: 11:00 i 14:00. W lipcu i sierpniu dodatkowo o 17:00.
Na teren fokarium nie wolno wchodzić ze zwierzętami.
Ciekawostki o fokach
Ciekawostka nr 1: Czy foki żyją cały czas w wodzie?
Nie, foki to nie ryby, lecz ssaki. Muszą się wynurzać by oddychać, gdyż nie robią tego pod wodą. Najdłużej mogą przebywać pod wodą ok. 20 minut. Tak samo muszą wyjść na ląd by zwyczajnie odpocząć czy urodzić małe.
Ciekawostka nr 2: Czy w Polsce są foki?
Cóż to znaczy w Polsce? W naszych wodach Bałtyku widuje się foki, jednak bardziej chodzi o to czy one wychodzą na nasze plaże by odpoczywać i rodzić tu młode. Otóż obecnie na polskich plażach zamieszkuje jedna foka: między Niechorzem a Pogorzelicą, przy kanale Liwia Łuża. Co ciekawe foka ta urodziła się właśnie w helskim fokarium i z niego została wypuszczona na wolność. To jest właśnie jedno z zadań fokarium: by odchowane foki osiedlały się na naszym wybrzeżu.
Ciekawostka nr 3: Jakie są gatunki fok?
W Bałtyku żyją 3 gatunki fok. Te o których cały czas piszemy w tym artykule i które też znajdują się w helskim fokarium to foki szare - najpopularniejsze w Bałtyku. Oprócz tego w naszym morzu żyją jeszcze dwa gatunki: foka obrączkowana i foka pospolita.
Ciekawostka nr 4: Jak wielkie są foki?
5 fok waży mniej więcej tyle ile samochód osobowy. Waga samców dochodzi do 300, a samic do 180 kg, natomiast długość ciała dochodzi do - odpowiednio - 2,5 oraz 2 metrów.
Ciekawostka nr 5: Co można zrobić dla fok?
Łatwiej powiedzieć czego nie robić. Przede wszystkim, gdy spotka się foki na plaży, należy zostawić je w spokoju. Nie podchodzić za blisko, nie straszyć, nie puszczać w ich stronę psa. Foki szukają spokojnych miejsc, dlatego natarczywość ludzi powoduje, że uciekają one z plaż, gdzie go nie znajdują. Problemem dla fok jest także zanieszczyszenie Bałtyku, a jako pojedyńczy turyści możemy z nim walczyć np. przez nie pozostawianie śmieci na plaży.
Ciekawostka nr 6: Dlaczego obecnie jest dużo mniej fok niż kiedyś?
Dokładnie nie wiadomo. Jako przyczyny podaje się głównie duże zanieczyszczenie wody, polowania na foki w minionych wiekach, a także mniejsze zlodzenie Bałtyku (na lodzie foki mogą odpoczywać i rodzić małe). Problemem jest także zaplątywanie się fok w sieci rybackie (tzw. przyłów, czyli złowienie przez rybaków czegoś innego niż się chciało).
Ciekawostka nr 7: Czym żywią się foki?
Pokarm fok stanowią głównie ryby, a czasem też np. małże lub inne bezkręgowce. W helskim fokarium karmi się je przede wszystkim śledziami (zdjęcie poniżej). Jedzą kilka kilogramów ryb dziennie.
(Informacje o życiu fok oraz cytaty prof. Ropelewskiego zaczerpnęliśmy m.in. z materiałów dostępnych w fokarium.)
(c) Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie tekstu i/lub zdjęć w całości lub fragmentach zabronione.
